लोकमान्य
बाळ गंगाधर टिळक, भारतीय स्वातंत्र्य समरातील एक युग पुरुष. ज्यांच्या केवळ
लेखणीने एक मोठी
क्रांती घडवून आणली, ज्यांच्या अग्रलेखांनी ब्रिटिश सरकारला धारेवर धरले आणि
ज्यांच्या केसरीने अनेक प्रश्नांना वाचा फोडली.
विचार
करा, ज्या माणसाच्या केवळ शब्दांत एवढं बळ होतं की त्यांना घाबरून ब्रिटिश सरकारने
त्यांना सहा वर्षे अतिशय खडतर अशा मंडाले तुरुंगात तुरुंगवासाची शिक्षा दिली,
त्यांच्या बुद्धीचं तेज किती प्रखर असेल! पण ते फक्तच एक क्रांतिकारक लेखक होते
का? त्यांच्या प्रखर देशप्रेमामागे एका प्रकांड पंडिताची वैचारिक बैठक होती. ते एक
उत्तम वकील, तत्त्वज्ञ होते. संस्कृत, गणित आणि ज्योतिष विषयांत निष्णात होते. पण
एवढी विद्वत्ता त्यांनी कशी मिळवली असेल? कुठून एवढं ज्ञान मिळवलं असेल?
या मोठ्या प्रश्नाच्या उत्तराचा एक छोटासा भाग मी माझ्या डेक्कन कॉलेजच्या ग्रंथालयात पाहिला. त्यांनी वाचलेली ग्रंथ संपदा!
आमच्या या कॉलेजच्या ग्रंथालयात लोकमान्य
टिळकांनी स्वत: वाचलेल्या, अभ्यासलेल्या पुस्तकांचं एक कपाट आहे. याचं नाव आहे ‘Lokmanya Bal Gangadhar Tilak Vedic Collection’. ही पुस्तकं कॉलेजला देणगी
म्हणून मिळालेली आहेत. ही पुस्तकं म्हणजे त्यांनी वाचलेल्या एकूण पुस्तकांचा एक
छोटासा भाग असतील. पण त्यांची नावं आणि विषय हे एवढे मातब्बर की एवढं ज्ञान
पचवायला एखादी व्यक्ती आयुष्य खर्ची घालेल. उदा. Language (Bloomfield), Original Sanskrit Text (सर्व खंड), The Saiva And Sarta Upanishada, Vedischz
Mythologiz I II III, Ludwig Der Rigwed, Alt Indien, Nyay Prakash (Edgerton),
The Samanya Vedant Upnishad, Secred Books of the East (F. Max Moller). 
(याच पुस्तकावरून लोकमान्य टिळकांनी आर्यांचे मूळ वसतिस्थान हा ग्रंथ लिहिला.)
यात ज्या पुस्तकवरून त्यांनी मंडालेमध्ये आर्यांचे मूळ वसतिस्थान हा ग्रंथ लिहिला त्या The origin of Aryans ते पुस्तकही आहे. या आणि या कपटातील सर्व पुस्तकांना लोकमान्य टिळकांचा पवित्र हस्तस्पर्श झालेला आहे.
आज लोकमान्य
टिळकांच्या जन्मदिनी मी खरंच स्वतःला नशीबवान समजते की ते शिकलेल्या (डेक्कन कॉलेज पुणे) आणि
त्यांनी स्थापन केलेल्या (बी. एम. सी. सी. डेक्कन एज्युकेशन सोसा. पुणे) अशा
दोन्ही शिक्षण संस्थांमध्ये मला शिकण्याची संधी मिळाली. या संपन्न वारशाबद्दल मला
अभिमान वाटतो आणि त्यांचे जीवनचारित्र, या कॉलेजची वास्तू, त्यांनी वाचलेल्या
पुस्तकांची स्पंदने मला हा संपन्न वारसा पुढे नेण्यासाठी प्रेरणा देतात.
-तेजाली चंद्रकांत शहासने
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा